Na de zonnepanelen ook een thuisbatterij?

Nederland is koploper op het gebied van zonnestroom. Nergens anders liggen de daken en velden zo vol met zonnepanelen. Dit betekent dat er grote pieken en dalen in onze stroomvoorziening zitten. Veel stroom bij zonnig weer en weinig als een dag de zon niet schijnt. Daarom wordt opslag van stroom steeds belangrijker.

Met een thuisbatterij kun je de zonne-energie zelf opslaan in plaats van terugleveren aan het net. Zo word je meer zelfvoorzienend in je elektriciteitsbehoefte. En met je buren een buurtbatterij delen klinkt coöperatief, gezellig en voordelig. Maar is dit ook zo?

Thuisbatterij
Er bestaan thuisbatterijen van 2 tot 12 kWh. Ze zijn niet goedkoop: per kWh betaal je zo’n 1000 euro. In de thuisbatterij sla je de niet direct-gebruikte zonnestroom op voor later gebruik. Maar zo lang de salderingsregeling er is, zal de thuisbatterij niet renderend zijn. Deze regeling betekent dat je evenveel voor je geleverde kWh krijgt als je voor afname betaalt. Ook als de salderingsregeling stapsgewijs wordt afgebouwd vanaf 2025, is de thuisbatterij geen goede keus. Het bespaart geen geld en het milieu al helemaal niet; denk maar aan de schaarse grondstoffen die bij de productie nodig zijn.

Buurtbatterij
Met je buren in de buurt een buurtbatterij delen dan? De definitie van een buurtbatterij is: “een batterij waar gebruikers direct aan gekoppeld zijn om zonnestroom op te slaan. Zij leveren stroom aan de batterij en krijgen die ook terug. Gebruikers kunnen huishoudens en/of bedrijven zijn.” Er zijn nog maar weinig voorbeelden van werkende buurtbatterijen in Nederland. En de projecten die lopen zijn allemaal nog afhankelijk van subsidies. Een buurtbatterij kost tussen de 100.000 en 500.000 euro. De hoge aanschafkosten en de wisselende stroomprijzen maken de opbrengsten en exploitatie van de buurtbatterij onzeker. Dus kan het alleen geregeld worden door samenwerkingsverbanden tussen projectontwikkelaars, energiecoöperaties, batterijleveranciers en een subsidiërende overheid.

Verdienmodellen
De schaalgrootte van de buurtbatterij maakt het in vergelijk met de thuisbatterij wel beter mogelijk om de elektriciteitsmarkt op te gaan. Dan zijn er drie verdienmodellen voor de buurtbatterij:

1. De buurtbatterij helpt met frequentiestabilisatie op het net.
   Een kleine onbalans in het net wordt dan door de stroom uit de buurtbatterij in balans gebracht. De frequentie van de elektriciteit op het net blijft dan ook op een gelijkmatig niveau. De netbeheerders betalen dan voor deze stroom.
2. Met de buurtbatterij handelen in stroom volgens de wetten van vraag en aanbod. Door kopen en opslaan van stroom als die goedkoop is en verkopen van stroom als er veel vraag naar is en die dus duurder is, levert netto geld op.
3. De buurtbatterij helpt tegen netcongestie doorpeak-shaving. Netcongestie is een soort file op het elektriciteitsnet. De buurtbatterij zou kunnen helpen netcongestie tegen te gaan door opslaan van energie bij piekproductie en leveren aan het net als tekort dreigt.

Lucas van Cappellen, onderzoeker bij CE Delft zet vraagtekens bij de houdbaarheid van bovenstaande verdienmodellen. CE Delft is een onafhankelijk onderzoeks- en adviesbureau, gespecialiseerd in het ontwikkelen van innovatieve oplossingen van milieu- en duurzaamheidsvraagstukken. Uit hun onderzoek komt naar voren dat handelen in stroom van de buurtbatterij niet rendabel is.
Behalve dat je het plaatje financieel moet rondkrijgen, zijn er nog een aantal andere aspecten waar je een oplossing voor moet vinden:

• Oerwoud van niet helpende wet- en regelgeving.
  Als consument mag je officieel alleen elektriciteit kopen, maar niet verkopen. Dus teveel aan elektriciteit opslaan in buurtbatterij en daar door een andere bewoner tegen betaling gebruik van laten maken, mag niet. Want dan ben naast consument ook een producent.
• Organisatie: wie is de eigenaar van de buurtbatterij? Wie gaat het voortouw nemen en hoe organiseer je het allemaal: de vergunningen, de contracten, de samenwerking met allerlei partijen en hoe krijg je andere bewoners mee? Je kunt overwegen om een energiecoöperatie op te richten, zoals in Weert gebeurt met het zonnepark Altweerterheide: weertenergie.nl/onze-energie/zonne-energie.

Voorlopige conclusie
Mijn voorlopige conclusie is dat zowel de thuis- als buurtbatterij vanuit perspectief van geld en milieu sparen niet direct een voor de hand liggende keuze is. Onze eigen Utrechtse ondernemer Robin Berg heeft al een uniek en Europees baanbrekend opslagsysteem bedacht en geïmplementeerd in Lombok. Omdat we steeds meer in elektrische deelauto’s gaan rijden, kunnen de accu’s van deze deelauto’s gaan fungeren als opslag om de pieken en dalen in elektriciteit op te vangen. Daarmee heb je, mits je natuurlijk de juiste type laadpaal hebt, al een soort thuisbatterij voor de deur.

Bron: Dit artikel is geplaatst in Wijkkrant Tuindorp-Oost nummer 4, jaargang 29 (december 2023)

Sandor Penninga is duurzaamheidsredacteur voor de Wijkkrant Tuindorp-Oost. Dit artikel is overgenomen van zijn column uit de wijkkrant.

Bekijk Robin Bergs plan in onderstaand YouTube-filmpje: