Wat is er nu écht groener bij de buren? Duurzaam huurderschap met Annemarie

Is het gras groener bij jou, of je dak? Heb je ervaring met zonnepanelen, isolatie, een warmtepomp of andere verduurzaming van je woning? Dan zijn we benieuwd naar jouw aanpak, gebruikte materialen en leveranciers. Hiermee help je namelijk je buren die ook hun huis willen verduurzamen. Wij verzamelen de verhalen zodat bewoners van Utrecht Noord-Oost zich kunnen laten inspireren op onze website en tijdens een Energiecafé.

“Toen ik hier kwam wonen was het hele pand lek”, vertelt Annemarie die in het Hoefijzergebouw van Habion woont. “De gevels waren helemaal nat, we hadden allemaal schimmel binnen. Onder druk van de bewonersenquête die we hebben gedaan is het niet alleen helemaal opgeknapt, maar nam Habion ook een nieuw contactpersoon in dienst en een nieuw beheersbedrijf voor het onderhoud van ons pand. Dat is een paar jaar geleden, maar misschien dat zo’n soort actie opnieuw kan helpen om het pand verder te verduurzamen”.

Duurzaam huren, hoe doe je dat?
Veel mensen die we voor deze rubriek hebben geïnterviewd bezitten hun eigen huis: ze zijn naar hun eigen inzicht aan het verduurzamen. Dat heeft zijn eigen uitdagingen: het ontdekken en begrijpen van de mogelijkheden, financiering en praktische uitvoer. Maar heel veel mensen wonen in een huurwoning, en dat verandert de spelregels natuurlijk vólledig. De verantwoordelijkheid ligt bij de verhuurder, maar degene die dagelijks de situatie in huis ziet en voelt is natuurlijk de huurder. Die mag en kan niet zomaar structurele dingen verbeteren, en huurders ervaren zelden dat het zin heeft om een signaal af te geven. Er zijn zeker veel voorbeelden waar de aanhouder wint, maar dat vraagt vaak veel van huurders.

Wie-is-wie in het Hoefijzer
“Toen ik hier kwam wonen vond ik dat best spannend”, vertelt Annemarie. Het gebouw waarin zij een appartement huurt wordt ook wel ‘het Hoefijzer’ genoemd, en aan de buitenkant zie je er niet zo veel aan. Alleen de rechte stukken hebben balkonnetjes aan de buitenkant. Maar aan de binnenkant van het hoefijzer is mooi gemeenschappelijk groen, en in het midden van de ronding vindt je de entree met de lifthal en het trappenhuis. Aan de binnenkant zie je ook de galerijen, en sommige bewoners hebben het daar ook gezellig gemaakt.

“Je ziet je buren natuurlijk op de galerij en in de hal, daar is ook een bankje en een prikbord.”, vervolgt Annemarie. “Tegenwoordig maak ik daar regelmatig een praatje met buren. Maar in het begin vond ik dat nog best onwennig, al die onbekende gezichten.” Als nieuwkomer was het aanvankelijk lastig om inzicht te krijgen in hoe het gebouw georganiseerd was; pas na geruime tijd hoorde ze in de wandelgangen van het bestaan van een bewonerscommissie.

Hoe groen is het Hoefijzer?
“Het gebouw is van 1990, en heeft de isolatie van die tijd. Dubbel glas, en geïsoleerde buitenmuren en daken”, vertelt Annemarie. “Zo’n 26 appartementen hebben zodanige warmtelekken dat ze echt koud zijn”. Zo hebben de bewoners die naast het trappenhuis wonen het steenkoud: die stoken zich een ongeluk in de winter. De isolatie van de buitenmuur is daar niet doorgetrokken, en het trappenhuis zelf is natuurlijk onverwarmd. Ook de opslagboxen op de begane grond hebben geen plafondisolatie, waardoor de appartementen daarboven hele koude vloeren hebben. “En er is hittestress: de galerij op de bovenste verdieping kan wel 45 graden worden.”

Ook lijkt het er op dat oorspronkelijk de woningen in de ronding van het hoefijzer ook aan de buitenkant inpandige balkonnetjes zouden hebben, net als de rechte woningen. Dit lijkt op het laatst toch niet te zijn gedaan. “Ze hebben het balkon met een buitenraam dichtgemaakt, waardoor het balkon een extra kamertje is geworden, een soort serre. Maar die kamer is onverwarm, en de wand tussen die serre en de woonkamer heeft een deur en raam met enkel glas”.

Tot slot zag ik ook op bezoek bij Annemarie allerlei interessants bij het plafond boven het balkon. “Wat dit soort platen zijn weet ik niet. Maar dat daar-” Annemarie wijst naar uitstekend zilverfolie in een stuk muur die simpelweg niet af lijkt te zijn gemaakt nadat deuren en ramen waren ingezet - “daar zat gewoon een gat in het beton, dat heb ik zelf maar dichtgeknutseld om wespennesten te voorkomen.”

De taal van rapporten en cijfers
Woningcorporaties kunnen logge organisaties zijn, en om de een of andere reden bleef het lekkageprobleem alleen maar toenemen zonder dat er iets aan gebeurde. Naarmate ze meer buren sprak en leerde kennen zag Annemarie ook steeds meer hoe groot de omvang van het probleem was. Toen deze situatie al enkele jaren duurde, praatte ze er met een bevriende architect over. Nou, hij had zulke situaties vaker gezien en aangepakt met huurders. Hij bood aan, haar en de bewonerscommissie te helpen.

Zijn ervaring was dat de woningcorporaties de taal van rapporten en cijfers spreken. En dat de bewoners van het hoefijzer de problematiek dus in die taal moesten voorleggen. Dat vroeg om een heel goed uitgevoerde enquête. “Zo’n enquête is niet zomaar iets. Het vraagt wel wat van je als bewoner om op te zetten en uit te voeren. Het is lastig en veel werk, en dat moet ook maar net lukken naast een drukke baan en gezinsleven en andere persoonlijke omstandigheden”.

Nou, daar heeft de gemiddelde bewoner niet per sé kaas van gegeten. Hoe pak je dat aan? Mr. Architect organiseerde een paar lessen voor de bewonerscommissie, en van daaruit gingen ze aan de slag.

Stappenplan

1. Praatjes op de galerij
   Gouden tip: veel met anderen kletsen! Door veel praatjes met buren te maken werd iedereen betrokken. Uiteindelijk was de bewonerscommissie die samen aan de enquête werkte 15-koppig, met de bewonerscommissie erbij. 
2. De bewonerscommissie organiseren
   De lessen van de architect gaven een mooi kader waarbinnen een plan kon worden gemaakt en de rollen verdeeld.
3. Vormgeven enquête
   De lessen gaven ook inhoudelijk ruimte om de enquête goed op te stellen, met goede vragen. “Er ontstonden vanzelf hele vragenlijsten! Die vragen hadden natuurlijk een bepaald doel, en dat zijn we met de architect samen allemaal gaan bespreken.” De enquête was meerdere pagina’s, met goede uitleg en overtuigend vormgegeven. Professioneel, zou ik zelfs willen zeggen!
4. Door de brievenbus
   De enquête werd mooi gedrukt en bij alle 65 appartementen bezorgd. Meer dan 80% van de bewoners vulde hem in. Een prachtige respons
5. Professioneel rapport
   Annemarie legt het rapport, dat ze op basis van de enquête hebben opgesteld, in mijn handen. Ik geloof mijn ogen bijna niet: zo uitgebreid en professioneel. Een dik pak papier, uitgebreide uiteenzettingen, het lijkt wel door een adviesbureau verzorgd. “Ja, dat hebben we zelf gedaan!” zegt Annemarie trots. “Met de hulp van de architect, met zijn vijftienen. En het heeft veel enthousiasme opgeleverd vanuit de rest van de bewoners.”

Daar kon Habion niet omheen. Het beheersbedrijf werd ontslagen en vervangen door een nieuw beheersbedrijf, en ook de contactpersoon van de woningcorporatie werd vervangen. De lekkage en ernstig achterstallig onderhoud werd netjes en goed aangepakt. Dát is eventjes zaken doen!

Groene muur, minder douchen
Daar kon Annemarie met een tevreden gevoel op terugkijken. Vervolgens kon ze ook zelf wat dingen doen voor haar wooncomfort en duurzaamheid, zoals een soort groene muur van klimplanten op haar balkon die het klimaat op het balkon leefbaar maakt.

Ook is ze heel bewust geworden van haar watergebruik dankzij haar volkstuintje bij de Pioniers. “Daar heb ik geen wateraansluiting in mijn tuintje, en als je steeds heen en weer naar het centrale gebouw moet voor je water wordt je je wel bewuster van de liters die je verzet.” Annemarie realiseerde zich dat ze dat niet elke dag hoefde te douchen. “Op mijn waterafrekeningen maakt dat echt een heel erg groot verschil. Ik gebruik nu zóveel minder water.”

Energiebox gemeente
Ook bestelde Annemarie biij de gemeente een Energiebox. “Daar kon ik een paar jaar geleden gebruik van maken. Er kwam iemand langs met een doos, daarin zat TonZon folie, tochtstrippen, een vochtmeter, een timer voor de douche en nog meer… Die man liep met mij een rondje door mijn huis om te kijken waar de warmtelekken waren”. Deze beste man wist iets slims uit te halen om energie op warm water te besparen: hij zette de boiler uit en verlaagde de temperatuur van de ketel naar 60 graden. “Dat verrichtte wonderen. Het is meer dan warm genoeg en halveerde mijn energierekening.”

Het diepe in met de Zeehelden
Toch zou Annemarie ook meer verduurzaming willen verwezenlijken. “Er was vroeger een bewoner die zijn tijd ver vooruit was. Hij heeft destijds weten te realiseren dat zijn appartement van het gas af ging. Hij wist voor elkaar te krijgen dat zijn appartement een modelwoning werd. Nu is hij helaas overleden. Degene die er is komen wonen, was er eerst niet zo mee bezig – allang blij met een fijn appartement. Maar nu begint ze te ontdekken hoe bijzonder haar appartement is, dat het een voorbeeld is.”

Annemarie zelf begon zich in coronatijd en naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne te verdiepen in verduurzaming. “Ik zag iets over auto’s op waterstof en dacht: hee, er zijn alternatieven! Hier wil ik meer van weten! Maar het was voor mij een enorme sprong in het diepe, want ik heb hier helemaal geen achtergrond in.” Via de werkplaats van de buurtbel raakte ze betrokken bij buurtgenoten die de toekomst een stapje dichterbij wilden brengen in eigen wijk: op termijn moeten we allemaal van het gas af, maar hoe?

Dat heeft heel wat voeten in de aarde: infrastructuur, ingewikkelde kostenvergelijkingen voor verschillende oplossingen, technische termen. “Ik vind het heel spannend, maar ook heel interessant om bij te zijn. Ik probeer het allemaal een beetje bij te benen. Het zou toch geweldig zijn als ons pand beter geïsoleerd kan worden en van het gas af kan!”

Dat is natuurlijk toekomstmuziek. Er werd er afgelopen maanden onderzoek gedaan door studenten van de universiteit en de hogeschool, dat zeker vervolg krijgt. “Wat ik eigenlijk nu eerst graag zou willen is het succes herhalen van die eerdere bewonersenquête. Inzicht krijgen in mensen hun verbruik en woonsituatie, en hoeveel zij betalen. Zodat we in een stevig rapport aan Habion kunnen laten zien wat de verschillen zijn, wat er nodig is, en waarom dat zo hard nodig is. Ik ben begonnen met wat vragen over duurzaamheid te stellen in een informatiebijeenkomst van onze bewonerscommissie. Ook heb ik op het prikbord een briefje opgehangen voor een bijeenkomst op 20 september. Hopelijk kan ik weer buren vinden die mee willen werken!”

Lekker bezig Annemarie, veel succes!

Tips van Annemarie

• Klets met je buren om erachter te komen wat er speelt, welke initiatieven er misschien al bestaan om bij aan te sluiten, en wie handige contacten heeft.
• Maak je balkon of gevel lekker groen tegen de hittestress!
• Bestel ook een Energiebox voor materialen en persoonlijk advies
• Overweeg of je je boiler uit of kouder kan (laten) zetten, en de temperatuur van je CV ketel op 60 graden 
• Kom eens langs bij het Energiecafé Wittevrouwen, om hier met buren ideeën uit te wisselen en te kijken wat er wel en niet kan.

Mogen we ook een artikel zoals deze schrijven over jouw huis? Laat het ons weten via contact@griftstroom.nl / Buurtbel Wijkwijzer 0621969238