Struikelstenen in Tuinwijk: ‘Zo wordt hun verhaal ineens werkelijkheid’
Op 18 augustus 1942 werden Siegmond en Dientje Noach-Bino weggevoerd uit Kamp Westerbork naar vernietigingskamp Auschwitz. Drie dagen duurde het transport. En letterlijk dezelfde dag dat ze in Polen aankwamen, werden ze vermoord in de gaskamers. Hun dochter Lijgia wachtte een jaar later - op 16 juli - hetzelfde lot.
Vrijdag 25 oktober aanstaande om 11.00 uur worden drie zogeheten struikelstenen voor hen gelegd, ter nagedachtenis aan dit Joodse gezin, voor hun voormalige woning aan de Willem Arntzkade 35bis. Doete Regts, initiatiefneemster van de stenen, begon haar speurtocht drie jaar geleden, toen de wijk honderd jaar bestond. “Toen ik me bijna vijftien jaar geleden in de wijk settelde, hoorde ik namelijk dat er voor de oorlog veel joodse inwoners waren. Ik besloot op zoek te gaan naar hun geschiedenis. Ik wil nu dit gezin herdenken en zorgen dat hun namen terugkeren in deze wijk. Als je namelijk de namen en de gezichten ziet, wordt hun verhaal ineens werkelijkheid.”
In 1922, ruim honderd jaar geleden, werd het wooncomplex De Tuinwijk gebouwd, voor mensen die bij de Nederlandse Spoorwegen kwamen te werken. “Zo ook voor Siegmond, die uiteindelijk een voorname functie als chef kreeg. Het echtpaar Noach, dat twee dochters kreeg, was zeer muzikaal aan de piano en op de viool. De jongste, Erica, overleed in 1939 helaas aan een longontsteking.” Het gezin had goed contact met de onderburen. Zoon Johan speelde samen met Erica piano. Later werd deze Johan Spelde een befaamd Utrechts pianist. Bij het uitbreken van de oorlog werden alle ambtenaren van de NS ontslagen, inclusief Siegmond. Ook dochter Lijgia, die in eerste instantie bescherming kreeg als assistent-verpleegkundige in Amsterdam en later schoonmaakster werd in een Joods ziekenhuis, verloor haar baan.
“Vlak voordat het echtpaar Noach door de Nederlandse politie werd opgehaald, gaven ze een familiefoto, een herdenkingskalender over overleden dochter Erica en een theekistje aan de onderburen, de familie Spelde”, weet Doete. “Het waren hun kostbaarste spullen.” De Utrechtse Doete, die zelf in wooncomplex De Tuinwijk woont, geeft aan dat “in families overleden mensen vaak worden herdacht op bepaalde dagen en bij bepaalde gelegenheden. Omdat de hele familie Noach – inclusief alle broers en zussen en aanhang - is vermoord, zijn zulke dagen er niet. “Ze waren ineens, van de een op de andere dag, weg. Niemand die hen kon herdenken. Vandaar deze struikelstenen, opdat iedereen weet dat zij hier hebben gewoond en geleefd.”
Haar informatie over het gezin heeft ze onder meer uit het Utrechts, Amsterdams en Haags archief. Zo kwam ze erachter dat kleinzoon Jos van de zus van Siegmond de oorlog heeft overleefd, en dat twee kleindochters van de broer van Siegmond in Israël wonen. “Laatstgenoemden hebben nu de kostbare spullen van het gezin in hun bezit.”
