Geschiedenisles in een vrachtwagen: het Verzetsmuseum op Wielen

Het Verzetsmuseum Junior op Wielen was van maandag 10 tot en met woensdag 13 juni in Utrecht. Kinderen konden hier op een speelse manier leren over verschillende ervaringen in de Tweede Wereldoorlog.

Waar zal de volgende hint verstopt zitten? Een code in de Bijbel, wat tekst achter het behang en een radio onder het bed: de kinderen moeten hard werken om aan hun antwoorden te komen. In het Verzetsmuseum Junior op Wielen kunnen leerlingen de verhalen van vier kinderen uit de Tweede Wereldoorlog achterhalen door puzzels op te lossen, hints te volgen en samen te werken.

Drie dagen lang stond de 11-meter lange wagen van het Verzetsmuseum voor de St. Pauluskerk om achtste groepen van verschillende basisscholen in de buurt leerzame middagen te bezorgen. In vier aparte kinderkamers kunnen leerlingen hier aan de hand van puzzels en tips de verhalen van vier verschillende kinderen leren. De kamers zijn van Eva, een Joods meisje; Jan, de zoon van een verzetsman; Nelly, de dochter van NSB’ers en Henk, een doodgewone jongen op een boerderij moest gaan wonen. Hoewel de verhalen ver uit elkaar liggen, hebben de kinderen één gemeenschappelijke binder waar ook de bezoekende leerlingen zich goed in kunnen vinden: hun leeftijd.

Perspectieven

‘Het gevaar met dit soort musea en tentoonstellingen is dat je maar één kant van het verhaal hoort. Het is juist heel waardevol om kinderen te leren dat de wereld niet zo zwart-wit is, en dat er altijd verschillende factoren meespelen.’  Dit is direct te merken wanneer begeleider Gabri haar introducerende toespraak voor de klas houdt. Staand op het trappetje van de wagen vraagt ze aan de verzamelde kinderen of NSB’ers voor of tegen Nazi-Duitsland waren. Voor, dat wisten de kinderen.

‘Dat waren de bad guys’, zegt een jongentje van een jaar of 11.

Gabri glimlacht en wijst naar de foto van het Nelly, het NSB-meisje: ‘Is this a bad girl?’ Twijfelend gemompel klinkt uit de groep kinderen; dit vinden ze al moeilijker te beantwoorden, want had Nelly echt een keuze als haar ouders NSB’ers waren?

Op deze manier hoopt Gabri de kinderen aan het denken te zetten, hoewel ze soms wel erg afgeleid worden door het einddoel; alle antwoorden vinden. Zo is de groep van vandaag volgens Gabri erg snel: de kinderen razen door de vragen heen. Vooral tijdens de eerste ronde gebeurt dit nog onder het nodige gegil en geschreeuw. ‘Eigenlijk zijn kinderen altijd wel enthousiast, dat is heel leuk om te zien.’

Interactieve les

Zo’n interactieve les is erg waardevol, ziet Gabri. ‘Op school leer je de feiten wel, maar de persoonlijke verhalen komen minder terug. We laten ons al snel meeslepen door de getallen, zonder door te hebben dat die 6 miljoen mensen ook werkelijk allemaal stuk voor stuk mensen waren.’

Eva, Jan, Nelly en Henk zijn wél menselijk. De leerlingen lopen in hun kinderkamers. Hier is veel te zien: speelgoed, bedden, een oude hockeystick en foto’s zijn herkenbaar voor de zoekende leerlingen. Andere objecten, zoals een kinderjasje met een Jodenster en een verzameling granaatscherven en kogelhulzen, laten echter zien hoe anders hun jeugd is geweest.

Na de eerste kamer worden de groepjes leerlingen rustiger en geconcentreerder. In de boekjes staan vragen waar ze langer over moeten nadenken. Hoe zouden zij zich bijvoorbeeld voelen als ze net als Eva steeds minder zouden mogen omdat ze joods waren? De antwoorden verschillen per groep. Boos, zegt het ene groepje. Een ander denkt dat buitengesloten beter past.

Een andere reden voor de meerwaarde van dit soort interactieve lessen is volgens Gabri dat het voor iedereen leuk en mogelijk is: ‘Sommige kinderen leren gewoon niet zo makkelijk uit boeken. Voor hen is dit heel waardevol, en het is toch een belangrijk onderwerp waar ze over moeten leren.’

Geschiedenis

Dat de Tweede Wereldoorlog een groot en belangrijk deel van de Nederlandse geschiedenis is, is niet te ontkennen. Gabri heeft echter gemerkt dat het niet zo vanzelfsprekend is dat kinderen hier veel over weten. ‘Dit is echt iets waar families de jongere generaties over leren. Grootouders vertellen vaak aan hun kleinkinderen wat zij ervan hebben meegekregen, en hoe hun ouders hun hoofden boven water hielden. Als je familie niet uit Nederland komt, is de Tweede Wereldoorlog veel minder prominent in de gezamenlijke geschiedenis. Dat is dan niet ‘De Oorlog’, maar gewoon een oorlog.’

De leerlingen van vandaag hebben in ieder geval weer veel geleerd. Nadat iedereen alle kamers heeft afgerond, stappen ze één voor één weer door de tijdmachine naar het heden. Nu gaan ze weer terug naar school. Zonder zich zorgen te maken over oorlog, maar wel met Eva, Jan, Nelly en Henk in hun achterhoofden.